خود ترجیحی چیست؟

خود ترجیحی

خود ترجیحی فرض کنید یک شرکت پلتفرم آنلاین برای سفارش غذا اداره می‌کند و امکان ارائه و فروش غذا از سوی رستوران‌های مختلف را فراهم می‌آورد و سهم زیادی از بازار واسطه‌گری فروش آنلاین غذا را در دست دارد. همزمان، این شرکت خود مالک زنجیره‌ای از رستوران‌های خاص است و محصولات خود را در همان پلتفرم عرضه می‌کند. اگر این شرکت در اپلیکیشن یا وب‌سایت خود، رستوران‌های متعلق به خود را در بالای لیست جستجو قرار دهد یا تخفیف‌ها و پیشنهادهای ویژه‌ای فقط برای غذاهای این رستوران‌ها ارائه دهد، این رفتار می‌تواند به عنوان خود ترجیحی تلقی شود. این عمل موجب می‌شود تا مشتریان بیشتری به سمت خرید از رستوران‌های شرکت مالک پلتفرم جذب شوند، در حالی که سایر رستوران‌های موجود در پلتفرم شانس کمتری برای دیده شدن و فروش دارند. این امر می‌تواند تاثیر منفی بر رقابت عادلانه در بازار داشته باشد.

بر اساس مثال فوق، می‌توان گفت خودترجیحی شامل اقداماتی از سوی یک شرکت است که به منظور برتری دادن به محصولات یا خدمات خود بر محصولات یا خدمات رقبا طراحی شده است. خودترجیحی اغلب به عنوان زیرمجموعه‌ای از یک نوع رفتار گسترده‌تر به نام اهرم‌سازی توصیف می‌شود. اهرم‌سازی عبارت است از استفاده از قدرت در یک بازار برای تقویت موقعیت در بازار دیگر. از منظر قانون رقابت، نگرانی کلی در مورد خودترجیحی و سایر انواع رفتارهای اهرم‌سازی این است که یک شرکت دارای موقعیت مسلط ممکن است به منظور ارتقای موقعیت خود در بازار و جلوگیری یا ممانعت از ورود یا گسترش رقبا، مرتکب این رفتار شود و منجر به انحصارگری در بازار شود.

پرونده Google Shopping در اتحادیه اروپا، که نتیجه اقدام مستقل کمیسیون در خصوص رفتار ضدرقابتی گوگل است، یک پرونده مهم در خصوص خودترجیحی است. گوگل یک بازیگر اقتصادی دارای موقعیت مسلط در بازار موتورهای جستجوی آنلاین است. خدمات آن، از جمله Google Shopping، به طور گسترده توسط مصرف‌کنندگان برای مقایسه و خرید آنلاین استفاده می‌شود. کمیسیون اروپا نگرانی‌هایی را در مورد اینکه چگونه موتور جستجوی گوگل در نتایج جستجو، سرویس Google Shopping را بر دیگر ارائه‌دهندگان سرویس خرید ترجیح می‌دهد و بالاتر نشان می‌دهد، ابراز کرد.

ادعای اصلی این بود که گوگل در نتایج جستجوی خود مرتکب رفتاری ترجیحی نسبت به سرویس خرید خود شده است. هنگامی که کاربران محصولی را جستجو می‌کردند، نتایج محصولات عرضه‌شده از طریق Google Shopping به‌طور برجسته در بالای نتایج جستجو نمایش داده می‌شد. همچنین ادعا شده است که گوگل رتبه خدمات خرید مقایسه‌ای رقیب را در نتایج جستجو کاهش داده است و باعث می‌شود آن‌ها کمتر دیده شوند و کاربران کمتر از آن‌ها بازدید کنند.

کمیسیون در سال ۲۰۱۷ در رای خود، گوگل را به سوء استفاده از موقعیت مسلط در بازار محکوم کرد و اقدامات گوگل را ضد رقابتی دانست، زیرا با محدود کردن انتخاب‌ها و نوآوری در بازار خرید آنلاین، رقابت را کاهش داده و به مصرف‌کنندگان آسیب می‌رساند. بنا بر این استدلال، کمیسیون گوگل را ۲.۴۲ میلیارد یورو جریمه کرد.

در قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴، خودترجیحی صراحتاً به عنوان یک رفتار ضدرقابتی ممنوع نشده است، اما باتوجه به اینکه این رفتار معمولاً وقتی توسط شرکت‌های دارای موقعیت مسلط انجام می‌شود، منجر به حذف یا ممانعت از ورود رقبا به بازار می‌شود یا حتی ممکن است با بالاتر و برتر نشان داده شدن نسبت به دیگر محصولات منجر به گمراهی مصرف‌کننده و ایجاد تصوری مطلوب‌تر از واقع در ذهن آن‌ها شود، مصداقی از اظهارات گمراه‌کننده باشد و ذیل مصادیق ممانعت از ورود رقبا به بازار، سوء استفاده از موقعیت مسلط یا اظهارات گمراه‌کننده قرار گیرد.