تحقیقات فرانسه درباره رفتار انحصاری مایکروسافت در موتور جستجوی بینگ
نویدرضا ملائی، کارشناس تیم حقوقی مرکز مطالعات توسعه و رقابت؛ در هفته گذشته، مایکروسافت، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری جهان، با رسیدگی‌های مراجع رقابتی در فرانسه مواجه شده است. مرجع رقابت فرانسه (Autorité de la concurrence) در حال بررسی این موضوع است که آیا مایکروسافت عمداً کیفیت نتایج جستجوی بینگ را برای رقبای کوچک‌تری که از فناوری این شرکت استفاده می‌کنند، کاهش داده است یا خیر. این رسیدگی بخشی از تلاش‌های گسترده اتحادیه اروپا برای مقابله با سلطه شرکت‌های بزرگ فناوری و حفظ رقابت عادلانه در بازار دیجیتال محسوب می‌شود.
اگر این اتهامات تأیید شوند، مایکروسافت ممکن است با جریمه‌های سنگین و تغییرات اجباری در سیاست‌های خود روبه‌رو شود. بر اساس خبری که در ۱۰ فوریه ۲۰۲۵ برای اولین‌بار توسط بلومبرگ منتشر شد، مرجع رقابت فرانسه در حال جمع‌آوری اطلاعات از موتورهای جستجوی کوچک‌تر است تا مشخص کند آیا مایکروسافت عمداً نتایج جستجو را برای این شرکت‌ها بی‌کیفیت‌تر کرده است یا نه. این پرونده می‌تواند به محکومیت و مجازات‌های قابل‌توجهی برای این شرکت مستقر در واشنگتن منجر شود.
مایکروسافت و بازار جستجو: قدرت بینگ در هم‌افزایی داده‌ها
درحالی‌که گوگل به‌عنوان بزرگ‌ترین بازیگر در بازار موتورهای جستجو شناخته می‌شود، مایکروسافت از طریق بینگ نیز سهم مهمی از این بازار را در اختیار دارد. اما آنچه مایکروسافت را از گوگل متمایز می‌کند، نقش آن در بازار هم‌افزایی موتورهای جستجو (Search Syndication Market) است.
مایکروسافت نه‌تنها موتور جستجوی بینگ را مدیریت می‌کند، بلکه فناوری جستجوی خود را نیز در اختیار موتورهای جستجوی کوچک‌تر قرار می‌دهد. بسیاری از موتورهای جستجوی مستقل، مانند DuckDuckGo، Qwant و Ecosia، برای نمایش نتایج جستجو، از داده‌های بینگ استفاده می‌کنند. این موضوع باعث شده مایکروسافت نقش کلیدی در ساختار اطلاعاتی بسیاری از موتورهای جستجو در اروپا و جهان ایفا کند.
مرجع رقابت فرانسه در حال بررسی این موضوع است که آیا مایکروسافت از قدرت خود برای کاهش کیفیت نتایج جستجوی ارائه‌شده به موتورهای جستجوی کوچک‌تر سوءاستفاده کرده است یا خیر. اتهامات اصلی شامل این موارد است: نخست، این احتمال مطرح شده که مایکروسافت هنگام ارائه داده‌های بینگ به موتورهای جستجوی مستقل، نتایج ضعیف‌تری نسبت به آنچه برای کاربران مستقیم بینگ نمایش داده می‌شود، ارائه کرده است. دوم، گفته می‌شود که مایکروسافت برخی از قابلیت‌های پیشرفته جستجو را برای موتورهای جستجوی شخص ثالث محدود کرده، در حالی که این امکانات برای بینگ فعال نگه داشته شده‌اند. سوم، برخی موتورهای جستجو که از بینگ استفاده می‌کنند، به دلیل نتایج بی‌کیفیت‌تر ممکن است کاربران کمتری جذب کرده و درآمد تبلیغاتی کمتری داشته باشند، که این وضعیت در نهایت به نفع بینگ خواهد بود. در صورتی که این رفتارها تایید شوند، ممکن است نقض قوانین رقابت اتحادیه اروپا و فرانسه محسوب شود و پیامدهای سنگینی برای مایکروسافت به همراه داشته باشد.
تشدید نظارت فرانسه بر شرکت‌های فناوری بزرگ
فرانسه در سال‌های اخیر نظارت سخت‌گیرانه‌تری بر شرکت‌های فناوری بزرگ اعمال کرده است. بنوآ کورِه (Benoît Cœuré)، رئیس مرجع رقابت فرانسه، اخیراً اقدامات متعددی را برای محدودکردن رفتارهای ضدرقابتی شرکت‌های فناوری انجام داده است.
طبق گزارش بلومبرگ، این نهاد در سال گذشته گوگل را ۲۵۰ میلیون یورو (۲۵۸ میلیون دلار) جریمه کرده است.[iii] همچنین، مقامات فرانسوی نگرانی‌هایی درباره تسلط شرکت‌های فناوری بزرگ بر حوزه هوش مصنوعی مطرح کرده‌اند. علاوه بر مایکروسافت، مرجع رقابت فرانسه در حال تحقیق درباره شرکت انویدیا (Nvidia Corp.) به دلیل رفتارهای احتمالی ضدرقابتی در بازار پردازنده‌های گرافیکی (GPU) است. این نهاد همچنین اپل (Apple Inc.) را تحت‌فشار قرار داده است، زیرا این شرکت کنترل کاملی بر توزیع اپلیکیشن‌ها در آیفون دارد که می‌تواند رقابت را محدود کند.
مایکروسافت درگذشته نیز بارها با تحقیقات نهادهای نظارتی در اروپا مواجه شده است. یکی از پرونده‌های اخیر این شرکت مربوط به ادغام نرم‌افزار Teams با Office 365 بود که اتحادیه اروپا بررسی کرد که آیا این کار رقابت را برای شرکت‌هایی مانند Slack و Zoom دشوار کرده است یا نه. مایکروسافت همچنین در زمینه خدمات ابری نیز تحت بررسی قرار دارد، زیرا برخی از رقبا ادعا کرده‌اند که سیاست‌های این شرکت رقابت را در این حوزه محدود می‌کند.
پرونده اخیر نشان‌دهنده آن است که مقامات نظارتی کشورهای اروپایی در حال افزایش فشار بر شرکت‌های فناوری بزرگ هستند تا اطمینان حاصل کنند که آنها از موقعیت مسلط خود سوءاستفاده نمی‌کنند.
عواقب احتمالی برای مایکروسافت و آینده پرونده
طبق ماده ۱۰۲ معاهده عملکرد اتحادیه اروپا (TFEU)، هرگونه سوءاستفاده از موقعیت انحصاری که به رقابت آزاد آسیب برساند، غیرقانونی است. اتحادیه اروپا و فرانسه قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای جلوگیری از این نوع اقدامات دارند. مرجع رقابت فرانسه مسئول اجرای این قوانین در کشور است و می‌تواند تحقیقات گسترده‌ای انجام داده و در صورت لزوم، جریمه‌های سنگینی علیه شرکت‌های متخلف اعمال کند. اگر مرجع رقابت فرانسه به این نتیجه برسد که مایکروسافت عمداً کیفیت جستجو را برای رقبا کاهش داده است، این شرکت ممکن است با جریمه‌های مالی هنگفت مواجه شود. در موارد شدیدتر، ممکن است مجبور به تغییر سیاست‌های خود و ارائه دسترسی برابر به فناوری جستجوی خود شود.
علاوه بر پیامدهای قانونی، این پرونده ممکن است به شهرت مایکروسافت آسیب بزند و بر نحوه همکاری شرکت‌های دیگر با این غول فناوری نیز تأثیر بگذارد. همچنین، این تحقیقات می‌تواند باعث افزایش نظارت بر مایکروسافت در سایر حوزه‌ها، مانند خدمات ابری و تبلیغات آنلاین شود.
نتیجه‌گیری
تحقیقات مرجع رقابت فرانسه درباره موتور جستجوی بینگ نشان‌دهنده افزایش مقابله با رفتارهای انحصاری در بازارهای دیجیتال اروپا است. این پرونده می‌تواند بر فعالیت‌های تجاری مایکروسافت تأثیر چشمگیری بگذارد و باعث تغییر در نحوه ارائه خدمات جستجوی این شرکت شود.
مایکروسافت اعلام کرده که با این تحقیقات کاملاً همکاری خواهد کرد، اما در صورت اثبات اتهامات، این شرکت ممکن است مجبور شود سیاست‌های خود را تغییر دهد و دسترسی رقبا به الگوریتم‌های جستجوی بینگ را عادلانه‌تر کند.
این پرونده می‌تواند نقطه عطفی در تنظیم قوانین رقابتی دیجیتال در اروپا باشد و سایر شرکت‌های فناوری نیز باید انتظار نظارت‌های سخت‌گیرانه‌تری را داشته باشند.