. DMA از پلتفرم‌ها می‌خواهد تمام داده‌های تولید شده از طریق فعالیت‌هایشان در پلتفرم را با کاربران تجاری شخص ثالث به اشتراک بگذارند.

فرآیند ایجاد داده‌های جدید از طریق تعاملات جدید بسیار گران بوده و نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی دارد. داده‌های خام باید تحلیل و آنالیز شده و با داده‌های دیگر ترکیب شوند تا ارزشمند شوند. در نتیجه، الزامی که دروازه‌بانان را مجبور می‌کند داده‌های خود را در اختیار رقبا قرار دهند، ممکن است انگیزه‌های آن‌ها را برای تولید داده‌های جدید و ارزشمند را کاهش دهد زیرا کسب مزیت رقابتی از طریق ایجاد داده برای آنها دشوارتر خواهد بود. این مسئله به صورت مستقیم انگیزه نوآوری بر اساس تحلیل داده‌ها را برای آن‌ شرکت‌ها کاهش خواهد داد. در واقع رویکرد افزایش رقابت کمیسیون و اتحادیه اروپا در این مورد به صورت مستقیم رو در روی رویکرد افزایش نوآوری و افزایش کارایی در بازار قرار می‌گیرد.

۳. DMA  با منع دروازه‌بانان از اختصاص دادن رتبه یا موقعیت بهتر به محصولات یا خدمات خود در پلتفرم خود نسبت به محصولات اشخاص ثالث، به دنبال ایجاد یک محیط عادلانه‌تر است که می‌تواند منجر به افزایش تلاش‌های نوآورانه از سوی این اشخاص ثالث شود، زیرا آنها در زمین بازی مساوی‌تری با هم رقابت می‌کنند. با این حال، این مقررات ممکن است به طور ناخواسته تمایز و در نتیجه رقابت بین پلتفرم‌ها را کاهش دهد، زیرا کمتر می‌توانند از اکوسیستم‌های خود برای ارائه ارزش‌های منحصربه‌فرد استفاده کنند. این تنش بین انصاف درون پلتفرمی و رقابت بین پلتفرمی سوالاتی را در مورد تاثیر نهایی DMA بر پویایی بازار ایجاد می‌کند.

۴.DMA  از پلتفرم‌ها می‌خواهد به کاربران اجازه دهند انتخاب کنند که داده‌هایشان پردازش شود یا نه و جایگزینی کمتر شخصی‌شده دریافت کنند.

اجرای این سیاست می‌تواندبه طور قابل توجهی بازار تبلیغات هدفمند را مختل کند و به طور بالقوه منجر به تغییر درآمد از برخی شرکت‌ها به شرکت‌های دیگر شود. شرکت‌های کوچک و متوسط که برای دستیابی به مخاطبان جهانی و متمایز ساختن خود از پلت‌فرم‌های بزرگ‌تر به تبلیغات هدفمند متکی هستند، می‌توانند متأثر شده و به طور بالقوه منجر به تثبیت بیشتر موقعیت‌های مسلط پلتفرم‌های تاسیس شده به جای افزایش رقابت و رقابت‌پذیری در بازار شود.

جنگ در چند جبهه

یکی دیگر از نکات قانون بازارهای دیجیتال را باید افزایش هزینه‌های تنظیم‌گری برای فعالین اقتصاد دیجیتال در اروپا دانست. یکی از مشکلات اصلی بازارهای دیجیتال اتحادیه اروپا به اذعان خود کمیسیون، رویکردهای متفاوت کشورها و کمیسیون در مقابل رفتارهای و رویه‌های ضدرقابتی شرکت‌ها و در نتیجه چندپارگی تنظیم‌گری و افزایش هزینه انطباق شرکت‌ها با قواعد تنظیم‌گری در کشورهای اتحادیه بوده است. ارزیابی اتحادیه اروپا نشان می‌داد که در صورت یکپارچه شدن تنظیم‌گری دیجیتال در این بازار، 415 میلیارد یورو در هزینه‌های شرکت‌ها و تنظیم‌گران صرفه‌جویی خواهد شد.[iii]

اما مفاد مندرج در این قانون، در راستای تایید ادعاهای کمیسیون نیست. به عنوان مثال، بند 6 ماده 1 به این مسئله می‌پردازد که کشورهای عضو می‌توانند قوانین و تعهدات جدیدی را تا زمانی که به «قوانین رقابت ملی» مربوط می‌شوند، برای دروازه‌بانان وضع کنند. این مسئله خود نشانگر این است که مقامات ملی رقابت، دسترسی و توانایی فراوانی در ایجاد تعهد برای فعالین اقتصادی داشته و این مسئله چندپارگی بازارهای دیجیتال اتحادیه اروپا را کمتر نخواهد کرد.

اصلی‌ترین فایده‌ای که در صورت یکپارچه‌سازی تنظیم‌گری در اتحادیه و کاهش هزینه‌های انطباق برای شرکت‌ها می‌توان متصور بود، امکان افزایش مقیاس بسیار زیاد برای رقابت در بازارهای جهانی و دستیابی به مزایایی مانند یارانه‌های متقابل[iv] است. به این معنا که یک شرکت امکان پیدا کند در یک بازار قدرت پیدا کند، می‌تواند از این قدرت در بازارهای مجاور برای کاهش هزینه‌های مصرف‌کنندگان استفاده کند. از سوی دیگر شرکت‌ها امکان خواهند یافت که سرمایه بیشتری را بر روی نوآوری و در نتیجه افزایش رفاه مصرف‌کننده سرمایه‌گذاری کنند.

نمود دیگر این مشکل در زمینه اجرای قانون بازارهای دیجیتال است. بر اساس ماده 37 قانون بازارهای دیجیتال، به مقامات ملی رقابت اختیارات فراوانی جهت اجرای قانون بازارهای دیجیتال اعطا شده است. این اجرای غیرمتمرکز پیش‌بینی‌پذیری این قانون برای فعالان اقتصادی را کم خواهد کرد، زیرا هر نهاد رقابت تفسیر و روش خاص خود را در اجرای این قانون خواهد داشت. در نسخه‌های ابتدایی قانون بازارهای دیجیتال، اختیارات نهادهای ملی کمتر بوده اما اکنون آن‌ها تنها وظیفه مشورت و همکاری نزدیک با کمیسیون را دارند و هر نهاد ملی می‌تواند بر اساس مواد 5 و 6 این قانون رسیدگی‌های خود را آغاز کند.

در واقع افزایش هزینه‌های نظارتی احتمالاً موانعی را برای ورود ایجاد می‌کند و در نتیجه استحکام را در اقتصاد و خود شرکت‌ها تقویت می‌کند. DMA انگیزه‌های پلتفرم‌های کوچک و متوسط برای نوآوری و افزایش مقیاس را سرکوب می‌کند. رشد و موفقیت با افزایش نظارت نظارتی، مسئولیت قانونی احتمالی و ناتوانی در ادعای سود حاصل از نوآوری مواجه خواهد شد.

از سایه تا واقعیت

مسئله بعدی، غیرمنطقی بودن آستانه‌های تعیین شده برای تشخیص یک شرکت به عنوان دروزاه‌بان و تعهدات سنگین در نظر گرفته شده برای دروازه‌بانهاست. در تعیین دروازه‌بانان، مسائلی مانند داشتن موقعیت مسلط در ارزیابی این وضعیت جایگاهی ندارند. در عین حال در صورتی که شرکت‌ها در این دسته قرار گیرند، تعهدات بسیاری بر عهده آن‌ها بار می‌شود که جایگاه آنان در مقابل رقبایی که این آستانه‌ها را برآورده نکرده‌اند متزلزل کرده و در شرایط بسیار نابرابری قرار می‌دهد. در واقع رویکرد اتحادیه اروپا در تعیین تعهدات پیشینی به بهانه این مسئله که پویایی بازارها مانع از واکنش بر اسا تعهدات پسینی می‌شود، شرکت‌ها را به صورت جدی با مشکل هزینه‌های بالا  و شرایط نابرابر با رقبا مواجه خواهد. از سوی دیگر، موارد معافیت از تعهدات مندرج در قانون بازارهای دیجیتال تنها محدود به 3 مورد سلامت و امنیت عمومی است. در واقع کارایی اقتصادی و نوآوری به صورت قانونی جایی ندارند و تنها در حین رسیدگی به عنوان دفاعیات می‌توانند ارائه شوند.

رویکرد نامنعطف مقررات

یکی دیگر از جنبه‌های مورد انتقاد این قانون، رویکرد مطلق انگارانه و نامنعطف قواعد و ممنوعیت­های ذیل آن است. به این معنا که مواد 5، 6 و 7 مقرر کرده که رفتار­های مشخصی فی نفسه و ذاتا ممنوع است و ضدرقابتی انگاشتن آنها نیاز به اثبات نتایج مضر ندارد. از یک طرف، این امر باعث افزایش اطمینان حقوقی می­شود از سوی دیگر، ممکن است این نوع قاعده‌گذاری رفتاری را که اثرات مضری ایجاد نمی‌کند ممنوع و یک رفتار مضر را آزاد در نظر بگیرد. در واقع تعیین بسیاری از این تعهدات اگرچه ممکن است برای بازار مفید باشد اما از سوی دیگر ممکن است شرایط عادلانه فعالیت در بازار را به بهانه بزرگ بودن یک رقیب برهم بزند.

بازیگران کوچک

شرکت‌های کوچک و متوسط که از ابزارها و شبکه­های دیجیتالی ارائه شده توسط دروازه‌بانان برای به دست آوردن مشتریان جدید استفاده می‌کنند، در معرض خطر از دست دادن دسترسی و کارایی ابزارها و شبکه­های مورد نیاز خود هستند. این شرکت‌ها معمولا به جای توسعه ابزارهای خود (به دلیل پرهزینه بودن این توسعه)، اغلب از ابزارهای توسعه یافته توسط بازیگران بزرگ بازار استفاده می‌کنند. این بدان معنی است که دروازه­بان­ها با ارائه خدمات مذکور، در عمل برای بسیاری از این شرکت‌های کوچک و متوسط کلید اصلی دسترسی به بازار هستند. محدود کردن زیاده از حد فعالیت‌های دروازه‌بانان برای محافظت از شرکت‌های کوچکتر ممکن است در این نهایت دسترسی همان شرکت‌ها را به بازار محدود کند. در واقع از بین رفتن یا محدود شدن شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی ممکن است نتیجه ناخواسته اجرا DMA  باشد. اهمیت این مسئله خود را در آنجا نشان می‌دهد که تقریبا 90 درصد از شرکت‌های اروپایی شرکت‌های کوک و متوسط بوده که نیمی از فعالیت‌های اقتصادی در اروپا را به خود اختصاص می‌دهند.

شرکت‌ها در متن، مصرف‌کنندگان در حاشیه

DMA با مصرف‌کنندگان به عنوان اثرپذیران منفعل از بازار رفتار می‌کند تا بازیگران مستقل. این قانون عمدتاً بر روی پلتفرم‌ها و کاربران تجاری متمرکز است و نقش مصرف‌کنندگان را به‌عنوان یک جنبه کلیدی تنظیم بازار تصدیق نمی‌کند. به عنوان مثال، مصرف‌کنندگان/کاربران نهایی از بند 33 پیش درآمد حذف شدند، که بیان می‌کرد، «برای هدف مقررات، «بی‌عدالتی» باید به عدم تعادل بین حقوق و تعهدات کاربران تجاری مربوط باشد، جایی که دروازه‌بان از مزیت نامتناسبی برخوردار می‌شود.» این تعریف به جای رویکرد مبتنی بر بازار و مصرف‌کننده، یک رابطه دوجانبه را انتخاب می‌کند. علاوه بر این، نسخه اصلاح شده پارلمان اروپا از قانون، که “رفاه مصرف کننده” را به عنوان یک هدف صریح نام می برد، در نسخه نهایی DMA گنجانده نشد. میزان مشارکت مصرف‌کنندگان در رسیدگی های نهادی و رویه ای معرفی شده توسط DMA نیز حاشیه ای است. 

تمامی این مسائل بیانگر آن است که نگاه کمیسیون اروپا در تنظیم این قانون، توجه به مصرف‌کننذه به عنوان یک عنصر فعال در بازار نیست و مصرف‌کننده را به عنوانب عنصری ضعیف در بازارهای دیجتال می انگارد و خود به عنوان نماینده مصرف‌کنندگان به چالش با دروازه‌بان‌ها مشغول می‌شود.

نهایتا، تصویب DMA را می‌توان به عنوان نقطه عطفی در تاریخ بازار دیجیتال اتحادیه اروپا ارزیابی کرد، اما یک گام نسبتا کوچک در بهبود استاندارد حمایت از مصرف کننده اتحادیه اروپا است. علاوه بر تمرکز آشکار آن بر کنترل قدرت بازار، با هدف اطمینان از «انصاف» در بازار دیجیتال تصویب شده است. DMA با افزایش قابلیت همکاری در بازار، اطمینان از حذف آسان، لغو اشتراک، قابلیت انتقال داده‌ها و همچنین حذف شیوه‌های ناعادلانه بازار مانند خود ترجیحی، گره زدن و ردیابی کاربران بدون رضایت آنها، حقوق مصرف‌کنندگان را بهبود می بخشد. بنابراین، منافع برای مصرف‌کنندگان بیشتر از محیط رقابتی‌ای ناشی می‌شود که هدف DMA ایجاد آن است. اما همانطور که شرح داده شد، نگرانی­هایی در خصوص محدودیت شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)، آینده نوآوری، و حتی سطح رقابت بین پلتفرم‌ها و شرکت‌های بزرگ اقتصاد دیجیتال وجود دارد؛ چیزی که دقیقا برخلاف هدف و مسیر DMA است.